علیرضا نوری
استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتیعلیرضا نوری
استادیار دانشکده اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتیپیشران ها و اهداف توافقنامه جامع راهبردی ایران و روسیه
سیاست خارجی ایرنا، علیرضا نوری، استاد دانشگاه شهید بهشتی در نوشتاری که «اندیشکده والدای» آن را منتشر کرده به بررسی رابطه جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه و تحلیل «معاهده مشارکت جامع راهبردی» که اخیرا میان دو کشور به روزرسانی شده، پرداخته‌است:
بسیاری از تحلیل گران پیشران اصلی "توافقنامه همکاری راهبردی" ایران و روسیه را مخالفت با امریکا می دانند و این توافقنامه را نوعی جبهه گیری در مقابل امریکا/غرب تعبیر می کنند. بدون شک می توان با این ایده موافق بود که فشارهای تهاجمی امریکا بر دو کشور به‌عنوان عاملی «اجبارآمیز» در گرایش آنها به توافقنامه جامع راهبردی تأثیر زیادی داشته است. اما امریکا تنها پیشران این توافقنامه نیست. پیشران مهم دیگری نیز به عنوان عاملی "انتخابی" در امضاء توافقنامه دخیل است که در تحلیل ها کمتر به آن توجه می شود. این پیشران دوم، تغییرات در نظام بین الملل به ویژه گذار به نظم های جدید منطقه ای و بین المللی و تلاش تهران و مسکو برای انطباق فعال و مبتکرانه با این تحول است.
ادامه مطلب ...تغییر و تداوم در روابط روسیه و امریکا در دور چهارم پوتین، 2024-2018
هدف این مقاله بررسی دلایل غلبه وجه تنشی در روابط مسکو و واشنگتن در دوره چهارم پوتین، 2024-2018 است. روابط این دو پس از فروپاشی شوروی با نوسان‌های مختلف همراه بوده و مقاطع تعاملی از جمله در دوره تسلط گفتمان یوروآتلانیستی در آغاز دهه 90 تا تنشی را در دوره تسلط گفتمان واقع‌گرا به رهبری پوتین تجربه کرده است. این نوسان‌ها نه‌تنها وضعیت این دو، بلکه متعاملان با آنها را نیز به‌صورت مستقیم و غیرمستقیم زیر تأثیر قرار داده است. ادامه مطلب ...
روسیه و نظم در حال تغییر بین‌الملل؛ رویکرد و عملکرد
هدف این مقاله بررسی رویکرد و عملکرد روسیه در قبال نظم در حال تغییرِ بین‌الملل است. به دلایل مختلف به‌ویژه تضعیف امریکا/غرب به‌عنوان نیروی مسلط و ظهور کارگزاران بزرگ جدید از جمله چین، نظم بین الملل در وضعیت گذار به نظم جدید قرار گرفته و به‌تبع‌آن مکانیسم‌های نظم‌دهنده، ارتباطات، روندها و مسائل در حال تغییر هستند. روسیه به دلایلی از جمله گفتمان تجدیدنظرطلب، فشار سیستمی امریکا/غرب، آرمان قدرت‌بزرگ و منابع متنوع، داعیه ارتقاء در هرم قدرت بین‌الملل را دارد. ادامه مطلب ...
مفاهیم مهار و بازدارندگی در روابط روسیه و امریکا؛ تأثیر و پیامدها برای ایران
چکیده
هدف این مقاله بررسی ابعاد سیاست‌های مهار و بازدارندگی در روابط روسیه و امریکا و تحلیل تأثیرات آنها بر منافع و امنیت ایران است. امریکا با تلقی روسیه به‌عنوان قدرت تجدیدنظرطلبی که موقعیت برتر آن در عرصه بین‌الملل را به چالش می‌کشد، مهار این کشور را با همان ماهیت دوره شوروی با هدف تحدید نفوذ، قبض ژئوپولتیکی، کاهش وزن استراتژیک و تغییر رفتار آن به راستای منافع خود در دستور دارد.
ادامه مطلب ...
موازنه و ثبات دوسطحی در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه؛ پیامدها بر امنیت و منافع ایران
موازنه و ثبات دوسطحی در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه؛ پیامدها بر امنیت و منافع ایرانچکیده
هدف این مقاله بررسی مفاهیم موازنه و ثبات در سیاست خاورمیانه‌ای روسیه و تهدیدها و منافع متبادر از این ناحیه برای ایران است. مداخله‌گری روسیه در تغییر مولفه‌های نظم خاورمیانه از جمله ساخت قدرت، کارگزار و روندها مشهود است.
ایران و روسیه در ژئوپولیتیک جدید خاورمیانه؛ مهار بی‌ثباتی و روندسازی
ایران و روسیه در ژئوپولیتیک جدید خاورمیانه؛ مهار بی‌ثباتی و روندسازیچکیده
هدف این مقاله بررسی تغییر ترتیبات ژئوپولیتیکی خاورمیانه و فرصت‌های ایران و روسیه برای متعادل‌تر کردن موازنه در این منطقه است.
حمله ائتلاف غربی به سوریه، روسیه و ادامه کشمکش ژئوپولیتیکی
بی‌شک تنها موضوعی که در حمله 14 آوریل ائتلاف غربی به سوریه مهم نبود، حمله شیمیایی ادعایی در دوما و مهم‌ترین عامل این اقدام ژئوپولیتیک است. دولت دمشق با بازیافت حاکمیت خود بر غوطه شرقی تقریباً به تقابلات سازمانی و مستقیم معارضین/تروریست‌ها با خود خاتمه داده و این تحول پس از فروپاشی سازمانِ داعش نقشه سوریه را تا حد زیادی به نفع دمشق و حامیان آن تغییر می‌دهد.
ادامه مطلب ...
الگوی موازنه و بازدارندگی فعال در روابط ایران و روسیه؛ ماهیت و امکان تعمیم
الگوی موازنه و بازدارندگی فعال در روابط ایران و روسیه؛ ماهیت و امکان تعمیم
یکی از نقص‌های عمده روابط ایران و روسیه در دوره پساشوروی فقدان راهبرد، بی‌ثباتی و تأثیرپذیری آن از متغیرهای ثالث به‌ویژه غرب است. ادامه مطلب ...
روسیه، تحریم و مقوله دشمن «مفید»
طراحی روسیه برای دوره پساداعش در سوریه
نظامی‌گری امریکا، فشار بر سیاست خارجی روسیه و تبعات داخلی آن
اقدام موشکی امریکا در سوریه، تشدید تنش با روسیه در دو سطح و ضرورت احتیاط ایران
اقدام موشکی امریکا در سوریه، تشدید تنش با روسیه در دو سطح و ضرورت احتیاط ایراناقدام موشکی امریکا در سوریه از ابعاد مختلف قابل بررسی است. اما بی‌شک یکی از جوانب مهم آن تأثیری است که بر وضعیت و موضع روسیه در سوریه، خاورمیانه و در قبال واشنگتن خواهد داشت.
برآورد سیاست خاورمیانه‌ای روسیه؛ موفقیت نسبی در محیط پرآشوب
از دیدگاه روسی نظام بین‌الملل در حال گذار به نظم جدید است و این گذار همانند همه سیکل‌هایِ تاریخیِ تغییر در نظام بین‌الملل با تکان‌ها، تنش‌ها، قربانیان، بازندگان و برندگانی همراه خواهد بود. بحران و رکود اقتصاد بین‌الملل و کاهش آستانه تبدیل تنش‌های محلی به تقابل‌های مستقیم و غیرمستقیم منطقه‌ای و حتی بین‌المللی از جمله نشانه‌های میدانی گذار هستند.
مفاهیم بازدارندگی و ثبات راهبردی در سیاست خارجی روسیه، رابطه با امریکا و مسئله ایران
مقدمه
بازدارندگی راهبردی و ثبات راهبردی دو مفهوم بهم‌مرتبط در سیاست خارجی و دفاعی روسیه هستند که در اسناد بالادستی این کشور و اظهارات نخبگان کرملین انعکاس پررنگی دارند.
ترامپ، روسیه و ایران؛ دامنه تغییرات و پیامدها
روسیه و سوریه؛ تحقق نسبی اهداف و ناگزیریِ مصالحه
مقدمهپوتین در سخنرانی سالانه خود در برابر مجمع فدرال (1 دسامبر 2016) ضمن تأکید بر آمادگی روسیه برای همکاری برابر با امریکا، مسئولیت مشترک دو کشور در تأمین امنیت و ثبات بین‌المللی را متذکر شد و تعامل مسکو و واشنگتن برای حل مشکلات جهانی و منطقه‌ای را به نفع تمامی جهان دانست.
روسیه و ترامپ؛ نهادهای پایدار در مقابل ابتکارات ناپایدار نخبگان
روابط مسکو و واشنگتن در دوره پساشوروی با نوسانات مختلفی همراه بوده و اوج و حضیض‌های متفاوتی را تجربه کرده است. هرچند در برخی مقاطع این روابط متعادل بوده، اما «صلح سرد» و «جنگ سرد» نیز بخشی از این روابط هستند که مصادیق آن در دو سال اخیر و پس از تعمیق اختلافات در بحران اوکراین و خاورمیانه مشهود هستند.
روسیه و برنامه هستهای ایران؛ منافع و دست‌آوردها
روسیه در کشاکش ده ساله پرونده هستهای ایران همواره تلاش داشته تا با اتخاذ موضعی میانگیر، منافع خود را هم‌زمان در دو سوی این کشمکش یعنی تهران و غرب حفظ کند. به‌رغم مدعای آن به اصولی بودن این رویکرد و بازی مستقل در محیطی پیچیده، وابسته شدن بیش از حد بازی مسکو به متغیر «امریکا» و فرض اهمیتِ اندک سوی دیگر این معادله یعنی ایران را می‌توان نمودی عینی از وجود نقص در این سیاست دانست.
توافق جامع هستهای ایران؛ گزینه «مطلوب» روسیه
مانور تاکتیکی در روابط روسیه و عربستان
فقدان «راهبرد» یکی از مهم‌ترین شاخصه‌های سیاست خاورمیانه‌ای روسیه است که نمود آن در واکنش‌های ناپیوسته و عمدتاً انفعالی مسکو به تحولات منطقه از جنگ عراق، تا تحولات لیبی، بهار عربی، موضوع هستهای ایران و ... قابل مشاهده است. در عین حال، مسکو با رویکردی چندبرداری و عمل‌گرایانه تلاش کرده